Przedszkolak u ortodonty
Przedszkolak u ortodonty - wady zgryzu u dzieci
Dziś zajmiemy się zagadnieniem wad zgryzu u dzieci; jest to zagadnienie bardzo obszerne, natomiast ja chciałabym się skupić konkretnie na wpływie wad zgryzu na mowę, oraz co tak naprawdę możemy z tym zrobić. Niestety u dzieci w wieku przedszkolnym temat leczenia ortodontycznego traktuje się często po macoszemu, bo to przecież zęby mleczne, bo wypadną, a stałe i tak wyrosną, jak będą chciały itd. Tymczasem mowa i artykulacja u dzieci kształtują się do ok. 7 roku życia i jeśli kształtują się one w nieprawidłowych warunkach anatomicznych, to w znaczny sposób wpływają na to, jak dziecko mówi – w skrócie: determinują wystąpienie u dziecka wad wymowy, a także znacznie utrudniają, czasem nawet uniemożliwiają wypracowanie prawidłowej artykulacji.
Czym jest wada zgryzu?
Jest to zaburzenie w budowie i czynnościach narządów jamy ustnej, może się ograniczać do samych zębów i/lub łuków zębowych, może również obejmować całą szczękę, żuchwę i podniebienie. Nieprawidłowy zgryz może zaburzać czynności jamy ustnej, czyli oddychanie, żucie, połykanie, a co za tym idzie - również mowę. Może również wpływać na stan stawów skroniowo-żuchwowych.
Jak wygląda prawidłowy zgryz?
Prawidłowy zgryz (w uproszczeniu) charakteryzuje się tym, że górny łuk zębowy nachodzi na dolny do ok. 1/3 wysokości siekaczy, zęby boczne stykają się ze sobą, szpara pomiędzy górnymi i dolnymi jedynkami powinna tworzyć pionową linię, a począwszy od dwójek każdy ząb z jednego łuku styka się z dwoma zębami drugiego łuku (tzw. Triada czynnościowa: https://ortodonta.opole.pl/public/manager/images/triada-czynnosciowa.jpg).
Jakie istnieją rodzaje wad zgryzu?
Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna, gdyż różne nieprawidłowości mogą występować równocześnie, zatem o ostatecznej ocenie zawsze zadecyduje ortodonta. Natomiast możemy wyróżnić kilka podstawowych, najczęściej występujących wad zgryzu. Ich obraz porównawczy można zobaczyć na poniższej grafice: https://adentis.pl/wp-content/uploads/2019/02/wady-zgryzu-700x644.jpg
Wady zgryzu, które najczęściej występują u przedszkolaków to:
Tyłozgryz. Charakteryzuje się tym, że górne siekacze są mocno wysunięte do przodu względem dolnych. Ta wada bywa często konsekwencją długotrwałego ssania kciuka lub smoczka, a bardzo często towarzyszy jej infantylny sposób połykania oraz seplenienie miedzyzębowe lub przyzębowe.
Przodozgryz. Tu mamy sytuację odwrotną – to dolny łuk zębowy jest wysunięty przed górny. Wadzie tej również często towarzyszy infantylne połykanie oraz seplenienie międzyzębowe, ale również może ona prowadzić do szeregu konsekwencji zdrowotnych, dlatego dziecko z takim zgryzem powinno być jak najszybciej objęte opieką ortodonty.
Zgryz otwarty. Tu z kolei mamy sytuację, w której górne siekacze nie stykają się z dolnymi, mimo, że łuki zębowe są złączone (na poziomie zębów bocznych). To kolejna już wada zgryzu, w której szanse na seplenienie międzyzębowe są ogromne. Wada ta jest często powodowana przez długotrwałe picie z butelki ze smoczkiem i ssanie smoczka uspokajacza, rzadziej przez ssanie kciuka.
Zgryz krzyżowy występuje wtedy, kiedy cześć zębów górnego łuku jest umiejscowionych za dolnymi, a część przed.
Szparowatość i stłoczenie – w pierwszym przypadku mamy do czynienia z zębami rosnącymi z przerwami miedzy sobą, w drugim – z zębami rosnącymi w ścisku. Przy szparowatości zdarza się seplenienie międzyzębowe lub międzyzębowe boczne.
W sytuacjach, kiedy siekacze nie rosną pionowo, tylko są wychylone do przodu, mówimy o protruzji, kiedy są wychylone w kierunku wnętrza jamy ustnej – o retruzji.
Jakie są przyczyny wad zgryzu?
Tu wyróżniamy wady wrodzone i wady nabyte. Wady wrodzone kształtują się już na etapie życia płodowego i będą powodowane czynnikami genetycznymi a także niektóre leki. Jeśli chodzi o wady nabyte przyczyny pojawiają się najczęściej w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa, wyróżnić tu musimy wymieniane już wcześniej długotrwałe ssanie smoczka, picie z butelki ze smoczkiem, ssanie kciuka i palców, połykanie infantylne, nieprawidłowe układanie dziecka do snu, ale także usuwanie zębów mlecznych przed okresem fizjologicznej wymiany zębów.
Jaki wpływa mają wady zgryzu na mowę?
Wiele z tego zostało już wcześniej powiedziane, ale podkreślmy to: wady zgryzu, zwłaszcza zgryz otwarty, tyłozgryz, przodozgryz są bezpośrednią przyczyną seplenienia międzyzębowego. Terapia logopedyczna w tej sytuacji jest często bardzo trudna, gdyż ciężko jest „nauczyć” język prawidłowej artykulacji, jeśli nie ma on oparcia w postaci prawidłowego układu zębów.
Czy przedszkolak może iść do ortodonty?
Tak, oczywiście! Ortodonci zajmują się leczeniem nawet najmłodszych, dwuletnich czy trzyletnich dzieci, proponują różne rozwiązania, dostosowane do wieku dziecka.
Kiedy iść z dzieckiem do ortodonty?
Jak tylko zauważamy, że w zgryzie dziecka są nieprawidłowości.
Niestety w społeczeństwie nadal popularne jest przekonanie, że leczenie ortodontyczne jest możliwe dopiero, jak dziecko ma wszystkie zęby stałe, a leczenie mleczaków jest bez sensu. Nic bardziej mylnego. Leczenie ortodontyczne małych dzieci nie wymaga leczenia aparatem stałym, używa się aparatów ruchomych, różnych płytek przedsionkowych i innych narzędzi, leczenie jest mniej inwazyjne, a sam „układ zębowy” bardziej plastyczne, niż kilka- czy kilkanaście lat później. Owszem, bywa to leczenie wieloletnie i nie gwarantuje, że w przyszłości nasze dziecko nie będzie nosiło stałego aparatu, ale zdecydowanie ułatwi ewentualne leczenie ortodontyczne na zębach stałych. A może się okazać, że terapia zakończy się po kilku latach i nie będzie więcej potrzebna.
Jak wybrać specjalistę dla naszego dziecka?
Przede wszystkim starajmy się znaleźć lekarza ortodontę, który specjalizuje się w pracy z małymi dziećmi. Jeśli trafimy do najlepszego ortodonty, który jednak pracuje z młodzieżą i dorosłymi, bardzo prawdopodobne, że nie otrzymamy tego, czego potrzebujemy. Zatem przed wyborem lekarza dowiedzmy się przede wszystkim, czy prowadzi leczenie ortodontyczne dzieci w wieku przedszkolnym.