Ćwiczenia lewopółkulowe w logopedii
ĆWICZENIA LEWOPÓŁKULOWE W LOGOPEDII
Kiedy zalecam rodzicom różne ćwiczenia lewopółkulowe, często spotykam się z pytaniem: ale jaki to ma wpływ na mowę? Tymczasem jest to grupa ćwiczeń, które bardzo mocno wpływają na prawidłowy rozwój mowy u dziecka. Dlaczego? Bo mowa zaczyna się w głowie, nie w buzi!
Aby zrozumieć istotę tych ćwiczeń, należy zdać sobie sprawę z tego, jak funkcjonuje nasz mózg. Każdy dobrze wie, że składa się on z dwóch półkul, często jednak zapominamy, jak diametralnie się one różnią od siebie, mimo że bardzo ściśle ze sobą współpracują. Mówimy, że lewa półkula jest językowa, a prawa niejęzykowa, ale jest to duże uogólnienie. Za co zatem odpowiada każda z półkul?
Lewa półkula odpowiada przede wszystkim za język, jego tworzenie i odbieranie, za myślenie logiczne, analizę, porządek, planowanie, szczegóły, intelekt, racjonalność, dostrzeganie różnic, za wrażenia słuchowe, węchowe, dotykowe i smakowe.
Prawa półkula natomiast odpowiada za wizualizacje, intuicję, kreatywność, postrzeganie obrazów, przestrzeni i kolorów, spontaniczność, całość, emocjonalność, dostrzeganie podobieństw, za wrażenia wzrokowe.
Żyjemy w świecie, który w naszych dzieciach od najmłodszych lat przestymulowuje prawą półkulę, lewa półkula natomiast pozostaje w mało aktywizowana. Wszelkie wrażenia wzrokowe (telewizja, komputer, tablet, telefon), migające zabawki – angażują przede wszystkim prawą półkulę. Tymczasem to lewa odpowiada za rozwój językowy dziecka – i każde dziecko, które ma jakiekolwiek problemy językowe, powinno ćwiczyć lewą półkulę. Dodatkowo te ćwiczenia bardzo wzmacniają koncentrację uwagi, zatem przydają się wszystkim dzieciom.
Co ćwiczenia lewopółkulowe kształtują w praktyce?
- Kształtują umiejętność analizowania krok po kroku,
- Wspomagają rozwój myślenia logicznego i analitycznego,
- Kształtują odbieranie i przetwarzanie pojęcia czasu i wszystkiego, co z nim związane,
- Wspomagają zauważanie szczegółów – takich jak znaki diakrytyczne w literach, odróżnianie liter podobnych do siebie,
- Wpływają na umiejętność cichego czytania, rozpoznawanie rymów,
- Kształtują umiejętności odbierania analizy i przetwarzania dźwięków mowy, budowania wypowiedzi.
Wśród ćwiczeń lewopółkulowych możemy wyróżnić ich kilka typów:
SEKWENCJE – czyli tworzenie ciągów elementów, które powtarzają się według określonej zasady (np. układanie sekwencji z klocków: czerwony, zielony, niebieski, czerwony, zielony, niebieski itd; z kształtów: koło, kwadrat, kwadrat, trójkąt, z kolorów, powtarzanie sekwencji ruchowych, np. pomachaj, podskocz, klaśnij, itd. Ćwiczenia sekwencji kształtują umiejętność wysłuchiwania różnic w dźwiękach, naśladowania, powtarzania, prawidłowej artykulacji, przetwarzania, wykonywania sekwencji ruchów (w tym ruchów artykulacyjnych).
SZEREGI – czyli układanie szeregów według określonej zasady, np. od najmniejszego do największego i odwrotnie, od najjaśniejszego do najciemniejszego, od najprostszego do najbardziej złożonego – np. etapy tworzenia rysunku, etapy ubierania się. Ćwiczenia te wpływają na budowanie wypowiedzi, analizę wzrokową, myślenie przyczynowo-skutkowe.
KATEGORYZACJE – czyli grupowanie przedmiotów według określonej zasady. Najprostszym ćwiczeniem kategoryzacji jest np. grupowanie przedmiotów według kolorów, grupowanie według kształtów, ale możemy je również grupować według cech (drewniane, plastikowe, papierowe, lub małe, duże itd.), według przynależności do grupy (np. zwierzęta wiejskie i zwierzęta dzikie, warzywa i owoce, żywność i zabawki) i wiele więcej – w wymyślaniu ogranicza nas tylko własna wyobraźnia.
Umiejętność kategoryzowania pozwala dziecku nauczyć się dostrzegać podobieństwa i różnice, dostrzegać zasady – w tym zasady językowe, kształtuje umiejętność analizy i syntezy wzrokowej.
RELACJE – czyli odnajdywanie zależności pomiędzy dwoma lub kilkoma elementami, możemy tutaj na przykład: odnajdywać różnice między obrazkami, łączenie w pary takich samych, odnajdowanie niepasującego do reszty elementu, odnajdywanie takich samych elementów lub elementów z takich samych grup (np. krzesło i stół, szalik i czapka, kwiaty i wazon).
Zostało wyprodukowanych już bardzo wiele pomocy do ćwiczeń lewopółkulowych, ale tak naprawdę nie potrzebujemy do nich żadnych specjalistycznych zabawek, bez problemu możemy wykorzystać te, które są dostępne w domu. Z Pomocą przychodzą również blogi i serwisy internetowe, w których znajdziemy karty pracy z ćwiczeniami lewopółkulowymi. Inspiracje do tych ćwiczeń znajdziecie Państwo np. na stronie: https://juniora.pl/cwiczenia-lewopolkulowe-inf-41.html
Gorąco polecam i zapraszam do wspólnej zabawy z dziećmi!
Bibliografia: Magdalena Rybka, Jak ćwiczyć lewą półkulę. Przykłady ćwiczeń i polecane pomoce. [w:] https://logopedarybka.pl/jak-cwiczyc-lewa-polkule-przyklady-cwiczen-oraz-polecane-pomoce/