Informacja Administratora

Na podstawie art. 13 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych), Dz. U. UE. L. 2016.119.1 z dnia 4 maja 2016r., dalej RODO informuję:
1. dane Administratora i Inspektora Ochrony Danych znajdują się w linku „Ochrona danych osobowych”,
2. Pana/Pani dane osobowe w postaci adresu IP, są przetwarzane w celu udostępniania strony internetowej oraz wypełnienia obowiązków prawnych spoczywających na administratorze(art.6 ust.1 lit.c RODO),
3. jeżeli korzysta Pan/Pani z odnośnika na stronie będącego adresem e-mail placówki to zgadza się Pan/Pani na przetwarzanie danych w celu udzielenia odpowiedzi,
4. dane osobowe mogą być przekazywane organom państwowym, organom ochrony prawnej (Policja, Prokuratura, Sąd) lub organom samorządu terytorialnego w związku z prowadzonym postępowaniem,
5. Pana/Pani dane osobowe nie będą przekazywane do państwa trzeciego ani do organizacji międzynarodowej,
6. Pana/Pani dane osobowe będą przetwarzane wyłącznie przez okres i w zakresie niezbędnym do realizacji celu przetwarzania,
7. przysługuje Panu/Pani prawo dostępu do treści swoich danych osobowych oraz ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania lub prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania,
8. ma Pan/Pani prawo wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych,
9. podanie przez Pana/Panią danych osobowych jest fakultatywne (dobrowolne) w celu udostępnienia strony internetowej,
10. Pana/Pani dane osobowe nie będą podlegały zautomatyzowanym procesom podejmowania decyzji przez Administratora, w tym profilowaniu.
zamknij

Rozwój mowy i artykulacji u dziecka w wieku przedszkolnym

Rozwój mowy i artykulacji u dziecka w wieku przedszkolnym

Często rodzice przychodzą do mnie z pytaniami, kiedy Janeczka zacznie mówić głoskę R i dlaczego jeszcze nie mówi, a młodszy o rok kuzyn Józio już mówi od dawna? Kiedy jest właściwy moment na pojawienie się głoski SZ a kiedy głoski L? W dzisiejszym artykule postaram się te wszystkie sprawy uporządkować.

Przede wszystkim nie ma wyznaczonej dolnej granicy pojawiania się głosek w mowie dziecka, nie ma żadnych norm co do tego, że głoska SZ może się najwcześniej pojawić w 4 roku życia a R w piątym. Znam dzieci trzyletnie, które mówią prawidłowo głoskę R (nie jest to częste, ale już nie zaskakuje), a są i sześciolatki, które nadal są na etapie zamieniania jej na L i nadal to jest w granicach normy (choć powinniśmy już wtedy zacząć pracę logopedyczną) – oba zjawiska są normalne i prawidłowe, i nie ma co porównywać pod tym względem dzieci między sobą.

Aby jednak mówić o artykulacji u przedszkolaków, musimy sobie choćby pobieżnie wspomnieć o etapach rozwoju mowy od urodzenia.

W literaturze wyróżniono 4 podstawowe etapy rozwoju mowy:

  • Okres melodii – od urodzenia do 12 miesiąca życia,
  • Okres wyrazu – między 12 a 24 miesiącem życia,
  • Okres zdania – między 2 a 3 rokiem życia dziecka,
  • Okres swoistej mowy dziecięcej – miedzy 3 a 7 rokiem życia dziecka.

Okres melodii to etap noworodkowy, w którym pojawiają się kolejno: głużenie (nieświadome wydawanie dźwięków, które są podobne do dźwięków systemu języka polskiego), gaworzenie (świadome powtarzanie prostych sylab i ciągów sylab). Około 7-8 miesiąca życia pojawia się także reakcja na mowę. Z końcem pierwszego roku życia pojawiają się pierwsze słowa wypowiadane ze świadomością i intencją.

W okresie wyrazu dziecko zaczyna coraz więcej rozumieć, odpowiadać na pytania i reagować na polecenia. Nazywa przedmioty i osoby z najbliższego otoczenia. Może używać wyrażeń dźwiękonaśladowczych, może wymawiać tylko pierwszą sylabę lub inną część wyrazu, lubi powtarzać wyrazy po dorosłych. Z czasem pojawiają się pierwsze czasowniki, wyrazy w funkcji zdania (np. „bam” kiedy coś upadło, „am” kiedy dziecko chce jeść). Pod koniec drugiego roku życia dziecko powinno zacząć łączyć wyrazy w proste zdania („mama tam”, „tata daj”), oraz posługiwać się około 200-300 wyrazami.

W okresie zdania dziecko coraz bardziej rozwija umiejętność budowania zdań, nadal mogą one być nieporadne i niepoprawne składniowo czy fleksyjnie. Zaczyna poznawać i używać coraz większej liczby słów. Pod koniec tego etapu dziecko powinno budować zdania kilkuwyrazowe.

Okres swoistej mowy dziecięcej to czas, kiedy zachodzi najwięcej zmian jakościowych w mowie dziecka – dziecko w tym czasie ma zacząć poprawnie artykułować wszystkie głoski języka polskiego. Zaczyna się również posługiwać coraz dłuższymi i bardziej złożonymi zdaniami, znikają uproszczenia grup spółgłoskowych, przestawienia sylabowe, agramatyzmy. Do ukończenia przez dziecko 7 roku życia rozwój mowy powinien być zakończony.

 

Przyjrzyjmy się zatem bardziej szczegółowo, jak przebiega rozwój artykulacji w tym okresie.

Dziecko w wieku 3 lat powinno poprawnie wymawiać:

  • Wszystkie samogłoski ustne i nosowe,
  • Spółgłoski T, D, N, J, K, G, F, W,
  • Spółgłoski szeregu ciszącego – Ś, Ź, Ć, DŹ.

Trzylatek ma nadal prawo:

  • Zamieniać głoskę L na J (czyli może mówić jajka zamiast lalka)
  • Zamieniać głoskę R na L lub J (czyli mówić lowel lub jowej zamiast rower),
  • Zamieniać głoski S, Z, C, DZ oraz SZ, Ż, CZ, DŻ na Ś, Ź, Ć, DŹ (czyli mówić siafa i śłoń zamiast szafa i słoń).

W wieku 4 lat dziecko powinno już mówić:

  • spółgłoskę L,
  • spółgłoski szeregu syczącego S, Z, C, DZ.

Czterolatek nadal ma prawo:

  • zamieniać głoski SZ, Ż, CZ, DŻ na S, Z, C, DZ (może zatem mówić safa zamiast szafa),
  • zamieniać głoskę R na L (zdarza się w tym wieku, że dziecko prawidłowo wypowiada głoskę L – mówi las, lody, lalka, ale głoska R nadal jest zamieniana na J. tu stanowiska logopedów są podzielone, ja w takich sytuacjach obserwuję dziecko, prowadzę ćwiczenia przygotowawcze, nie wywołuję głoski na siłę – na to mamy jeszcze czas).

Pięciolatki natomiast:

  • powinny już podejmować próby realizacji głosek szeregu szumiącego SZ, Ż, CZ, DŻ.
  • Głoska R nadal może być zastępowana głoską L,

W wieku 6 lat najczęściej pojawia się już głoska R, choć tak naprawdę ważne jest, aby dziecko utrwaliło ją w mowie przed rozpoczęciem nauki szkolnej.

Według literatury rozwój mowy dziecka powinien przebiegać harmonijne a kolejne etapy następować po sobie. Tymczasem od kilku lat obserwuję u dzieci coraz częstsze odstępstwa od powyższego harmonogramu, a finalnie dzieci w wieku 6-7 lat i tak mówią wszystkie dźwięki poprawnie. Jeśli zatem nasze dziecko ma 4 lata i nie mówi jeszcze głosek szumiących, a mówi już poprawnie głoskę R, to mimo, że nie jest to przebieg książkowy, to nadal jest to wariant normy.

O czym w tym wszystkim należy pamiętać?

  • Nie wywołujemy głosek na siłę, zwłaszcza przed czasem,
  • Nie przyspieszamy rozwoju artykulacji u dziecka, bo nie ma do tego żadnego uzasadnienia (o ile głoski są zamieniane na prostsze, a nie deformowane),
  • To, czy dziecko realizuje głoski prawidłowo pozostawiamy ocenie logopedy. Tylko specjalista jest w stanie wysłuchać, czy głoski są realizowane prawidłowo (w szczególności dotyczy to głosek szumiących i głoski R, ale nie tylko). Często rodzicom się wydaje, że ich dziecko pięknie mówi R czy SZ, tymczasem okazuje się, że realizacja głoski przebiega nieprawidłowo i potrzebna jest tu terapia logopedyczna. Z tego powodu Państwa dzieci są badane co roku, aby ocenić rozwój ich mowy i artykulacji.

Bibliografia:

Demel G., 1982, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.

Kaczmarek L., 1977, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin, Wydawnictwo Lubelskie

Styczek I., 1981, Logopedia, Warszawa, Polskie Wydawnictwo Naukowe